Çfarë mësohet e ç’duhet mësuar (I)

Çfarë mësohet e ç’duhet mësuar (I)

Koncepti që shkencat janë ekskluzivisht produkte të mendjes perëndimore akoma vazhdon të mbetet i pacenuar. Në çdo kërkim që do të bënim në tekstet enciklopedike, për sa i përket historisë së shkencës, do ta mbështeste këtë koncept. Duke i përshkruar faqet e këtyre librave del qartë që të vetmit kontribues të përmendur për vlerat e tyre janë evropianët ose dhe amerikanët. Është pothuajse e parëndësishme të përsërisësh ato emra që i kemi hasur kushedi sa herë më parë, si: Galileo, Koperniku, Kepler, Beikon, Njutoni, Da Vinci, Benjamin Franklin, etj. Dhe përfundimi i pashmangshëm është se kontribute vërtet të rëndësishme në zhvillimin e shkencave moderne që janë dhënë nga kulturat e tjera janë minimizuar. Shumica e teksteve përmendin shumë pak, për të mos thënë fare, avancimet e sjella nga shkencëtarët dhe studiues indianë, kinezë dhe në veçanti ata muslimanë.

Civilizimi perëndimor ka dhënë kontributin e tij në zhvillimin e shkencës. Por këtë e kanë bërë edhe shumë kultura të tjera. Për fat të keq, perëndimorëve u janë dhënë merita për zbulime që janë bërë shekuj më parë nga studiuesit muslimanë. Kështu, shumë nga shkencat bazë u zbuluan nga joevropianët. Xhorxh Sarton thotë se mjekësia perëndimore moderne nuk e pati origjinën e saj nga Evropa, por ajo lindi nga Orienti islam.

Të dhënat në këtë seksion që na japin data, emra dhe tema të avancimeve perëndimore janë marrë nga tre burime kryesore: “World Book Encyclopedia” (Enciklopedia e librit botëror), “Enciklopedia Britanika” dhe libri 700 faqesh i Isak Asimovit, “Kronologji e shkencës dhe zbulime” Të dhënat që tregojnë për arritjet e studiuesve muslimanë janë marrë nga referenca të ndryshme që janë shënuar në bibliografinë e këtij libri.

__________________________________________________ _____________

Çfarë mësohet: I pari që ka përmendur njeriun në fluturim ka qenë Roxher Beikon, i cili vizatoi një aparat fluturimi. Leonardo da Vinci, gjithashtu, imagjinoi transportin ajror dhe vizatoi disa prototipe.

Çfarë duhet mësuar: Ibn Firnas nga Spanja islame shpiku, ndërtoi dhe provoi një makinë fluturuese në vitin 800 (e.r.). R. Beikon lexoi për makinat fluturuese në referencat arabe të makinës së Ibn Firnas. Shpikja e këtij të fundit është bërë 500 vjet para asaj të Beikonit dhe 700 vjet para shpikjes së Da Vincit.

Çfarë mësohet: Pasqyrat e xhamit u prodhuan për herë të parë në Venecia në 1291.

Çfarë duhet mësuar: Pasqyrat e xhamit përdoreshin në Spanjën islame që nga shek. XI. Venecianët e mësuan artin e prodhimit të xhamit nga artizanët sirianë gjatë shek. IX-X.

Çfarë mësohet: Deri në shek. XIV i vetmi lloj ore që gjendej ishte ajo e ujit. Në 1335, një orë e madhe mekanike u ndërtua në Milano të Italisë. Kjo ka mundësi të ketë qenë ora e parë mekanike.

Çfarë duhet mësuar: Një variacion i tërë orësh mekanike u prodhuan nga inxhinierët muslimanë spanjollë. Këto ishin të vogla e të mëdha dhe kjo dije u përcoll në Evropë me përkthimet në latinisht të librit islam të mekanikës. Më vonë u punuan dhe ingranazhe të formave të ndryshme. Një orë e tillë kishte edhe një sasi mërkuri.

Ky tip (me mërkur) u kopjua menjëherë nga evropianët gjatë shek. XV. Për më tepër, gjatë shek. IX Ibn Firnas i Spanjës islame, sipas Will Durant, shpiku një mjet që shërbente si orë dhe i cili tregonte kohën e saktë. Muslimanët, gjithashtu, ndërtuan një varietet të tërë orash të sakta astronomike që i përdornin gjatë observimeve të tyre.